Op hoop van zegen / Seemannslieder | regie Christoph Marthaler
'Gedurende de lengte van een lied is alles mogelijk.'
Toen Christoph Marthaler, een van de meest toonaangevende Europese theatermakers, Johan Simons ooit het voorstel deed: 'Als jij bij mijn gezelschap in Zürich komt regisseren, dan moet je een stuk over de bergen maken' - antwoordde Simons: 'Afgesproken, maar dan moet jij in Nederland een stuk over de zee maken.'
In 2004 ging Marthaler met een cast van zes ZT Hollandia acteurs (waaronder huidig ensemblelid Bert Luppes), drie Zwitsers en een Schot op zoek naar de identiteit van de lage lagen die vervat ligt in de verhouding met de zee, in de voortdurende, dramatische strijd met het water. Zowel Op hoop van zegen was daarbij een inspiratiebron, als de legende van De Vliegende Hollander. Hij verzamelde zeemansliederen en schippersclichés en plaatste ze in een tijdloos decor van Anna Viebrock. Het resultaat werd collagetheater dat hij beschreef als 'een Hollands niemandsland op een spookschip waarop de tot de ondergang gedoemde personages uit dat beroemde stuk van Herman Heijermans eeuwig de wereldzeeën bevaren. Om hun eigen tijdloosheid te overleven vertellen ze elkaar verhalen, amuseren ze zich met het herhalen van allerlei typisch gedrag en zingen ze gezamenlijk waarbij menigeen een traan zal laten.'
'Ja ja. As 't water is spreke kon... 't Leve op zee is geen vertelsel. Door 'n duimsplankie zijn ze van de eeuwigheid gescheijen. De manne hebbe 't hard en de vrouwe hebbe 't hard. En de visse komme uit 't zelfde water waarin onze dooie -hoe mot ik 't zeggen- waarin onze dooie... 't is dwaas om zoiets te denke. 't Is je bestaan en tegen je bestaan mag je niet opstand komme.'
Seemannslieder bestaat uit zeemansliederen, uit gezang over de zee, over afscheid en over verlangen. Gezongen in het Frans, Engels, Schots, Duits en Nederlands. Maar Seemannslieder is niet zomaar een revueshow waarin het ene na het andere lied wordt voorgedragen. Tussen de liederen door heerst op scène een bedrijvigheid van belang. Een valse bedrijvigheid, want in feite doen de zeelui niets anders dan wachten. Toch hebben ze hun handen vol. Aan elkaar, aan hoertjes, aan scheepsknopen leggen, aan jenever, aan mijmeringen... Ook de vrouwen zijn druk doende met plaatjes draaien, met een stampende, met horizontaal aan de reling bungelen… Marthaler houdt van de eenzame mens en kijkt er liefdevol naar, zo blijkt uit de uitspraak die hij ooit in een interview deed: 'Hoe dichter de mensen bij elkaar komen, hoe eenzamer ze zijn. De eenzamen zijn bijzondere mensen.'
"Seemannslieder is weergaloos mooi collagetheater over mensen die wachten totdat het leven beter wordt." - Volkskrant
