Emigranten | naar Slawomir Mrozek | regie Jean-Pierre De Decker
'En dan ga je je huis bouwen. Een mooi huis. Heel hoog. Met stenen muren. Geen houten barak. En 't zal er vol vliegen zitten. Je kinderen stuur je naar school. Dat ze iets leren en echte mensen worden.' (uit het script)
Emigranten speelt zich af in de kelder van een groot flatgebouw op oudejaarsavond. Iedereen in het gebouw viert feest, op twee enkelingen na. In de kelder bevinden zich twee emigranten: de intellectueel AA (Jef Demedts) die om politieke redenen zijn land ontvluchtte en nu nadenkt over de revolutie van het proletariaat en de arbeider XX (Hugo Van Den Berghe) die geld wil verdienen om zijn familie een betere toekomst te kunnen schenken. Samen discussiëren ze over hun lot.
Emigranten wordt beschouwd als één van de hoogtepunten uit Mrożeks carrière. Het stuk gaat over de integratie- en aanpassingsmoeilijkheden die mensen ondervinden in een vreemd land, maar ook voor regisseur Jean-Pierre De Decker gaat het ook over de onmacht van de intellectueel en de emotionele binding van de arbeider met zijn bezit. 'Over de verhouding tussen de arbeider en de intellectueel onderling, en hun communicatieprobleem.'
Het NTG had – parallel met de grote draagwijdte van Mrozeks sociale portret – grootste plannen met Emigranten om zoveel mogelijk mensen naar het stuk te lokken. Nog voor de avond van de première vond er een gespreksavond plaats met onder meer gastarbeiders en emigranten. Er werd in zeven talen reclame gemaakt voor het stuk, en ook in het programmaboekje staat een korte inhoud geschreven in het Frans, Pools, Spaans, Servo-Kroatisch, Italiaans, Turks en Arabisch.
Het was echter de vraag of de reclame zou werken, en of het geen illusie was dat het stuk gastarbeiders zou aanspreken. In een uitbreid artikel hierover met Het Volk – 'Het gaat over de arbeider maar de arbeider komt niet kijken' – zegt De Decker nog : 'We zouden dat stuk in Volvo moeten kunnen spelen. Of als ze daar geen plaats hebben, dan moeten de mensen van Volvo naar hier gehaald worden. Daar ligt een taak voor de vakbond.' Naar de mening van weekblad 't Pallieterke, slaagde NTG alvast niet in zijn opdracht: de arbeiders staan elkaar niet te verdringen om binnen te raken. Hun recensent besloot toen dat de verantwoordelijken zelf de draagwijdte van Mrożeks stuk niet begrepen hadden. Het stuk was te cerebraal, daarmee trek je geen arbeiders…
